Üretimler / Sıvı Doğal Gaz LNG
LNG Bileşenleri, Özellikleri LNG'nin Dökülmesi
Sıvı halinde olan LNG herhangi bir nedenle dış mekana akarak döküldüğünde çok büyük bir hızla hacmi 600 defa artarak gaz haline dönüşür. Döküldüğü zeminde kaynayarak gaz haline dönüşen LNG, döküldüğü zemini aşırı soğutur. Bu duruma maruz kalan hemen herşey kırılgan bir özellik kazanır. Gaz halindeki Metan hava ile %5-15 oranında yanması çok büyük bir sıcaklığın oluşmasına neden olur. Doğalgaz yangını ancak gaz çıkışının izole edilmesi ve gazın bitmesi ile söner.
LNG DEPOLAMA VE KULLANIM KLAVUZU
Yeraltından çıkarıldığı haliyle doğalgaz olarak adlandırılan ve %85-98 oranında metan ile geri kalan miktarının etan, propan, bütan vs oluşan hidrokarbon karışımı kryojenik operasyon sistemi ile soğutularak çeşitli sıcaklık kademelerinde bütan, propan, etan ve diğer gayri safiyetlerden arınır ve -162 C' de %100 saflıkta sıvı metan haline geçer.
Dünyada atmosferik basınç ve -162 C' de sıvılaştırılmış metan (LNG)' nin muhafaza edildiği terminallerden biri de Marmara Eğrisi'nde kurulu BOTAŞ'a ait olan LNG terminalidir. 2004 yılında bu terminale Nijerya ve Cezayir'den toplam yaklaşık 3 milyon ton LNG ithal edilmiştir. Ülkeye ithal edilen doğalgazın yaklaşık %20'si LNG olarak getirilmiştir.LNG 1950 yılından itibaren dünyada yaygın bir şekilde güvenilir bir enerji kaynağı olarak kullanılmaya başlanmıştır. Dolayısı ile bu yeni iş stantlarının oluşmasına neden olmuştur.LNG'nin beraberinde büyük imkanları da getirmesi bu madde için pozitif bir değerdir. Bunun yanı sıra kryojenik madde kapsamına giren LNG -162 C' de muhafaza edilmesi gerektiği için taşınması, depolanması, kullanımı söz konusu olduğunda gerekli talimatlara mutlak suretle uyulması gerekmektedir.
LNG ülkemize Nijerya ve Cezayir'den özel deniz tankerleri ile gelmekte ve Marmara Eğrisi terminalinde depolanmaktadır.LNG ithalatının esas amacı, ulusal doğalgaz iletim hakkındaki doğalgaz miktarının gerektiği zamanlarda takviye edilmesi olmakla beraber, doğalgazın nimetlerinden istifade etmek isteyen ancak iletim hattının dışında kalan tüketicilere böyle bir imkanın sağlanabilmesi kararlaştırılmıştır. Bu amaçla EPDK tarafından toptan satış lisansı ve LNG alım/satım sözleşmesi yapıp kara tankerleri ile müşterilerine LNG temin edilmektedirler.
TÜKETİCİLERİN SAHASINDA LNG DEPOLAMA
Kryojenik bir madde olan LNG' nin özel olarak imal edilmiş çift cidarlı, ısı izolasyonu ve vakum uygulaması yapılmış tanklarda taşınması ve depolanması gereklidir.
Depolama tankları GÜNEY DOĞAL GAZ şirketi tarafından yaptırılır ve müşterinin kullanımına arz edilir. Müşteri aylık tüketim miktarına göre tank kapasiteleri tespit edilir.Kryojenik depo tankı içiçe girmiş 2 tank kombinasyonundan oluşur. İç tank 304 L paslanmaz çelik malzemelerden ve zarf vazifesi gören dış tank karbon çeliği ST 37 malzemeden yapılır. İki Tank arasındaki boşluk ısı izolasyonu sağlayan, (genelde perlit) bir madde ile doldurulur ve mutfak vakum uygulanır. İki tankın sabitlik durumu iç bağlantılarla sağlanır.
Depolama tankının boru ve vanaları kryojenik koşullara uygun malzemelerden imal edilmiştir. LNG depo tankının yapısının kullanıcılar tarafından tam anlamıyla bilinmesi kesinlikle gerekir. LNG tankerlerinden LNG deposuna dolum yaparken öncelikle gerekli kontrollerin yapılması ve tank ile diğer ekipmanların ıslak olmamasına dikkat edilmelidir. Böyle bir ıslaklık dış cıdalarda buzlanma meydana getirir ve tehlikeli durumlar oluşabilir. Boş tankın içinde metan gazı olduğundan emin olduktan sonra tanka dolum yapılmalıdır. Aksi taktirde tank azot gazı ile yıkanmalıdır. Oksijen, LN6 için fevkalade tehlikeli bir maddedir. Tankın içinde Oksijen bulunmadığından kesinlikle emin olunmalıdır. Sistemde kaçak aranması sabun köpüğü ile yapılmalı alev kesinlikle kullanılmamalıdır.
LNG depolama tanklarından alınan sıvı belli bir kapasiteye sahip evaporatörlere sevk edilir. Sıvı halde geçen doğalgaz evaporatörden geçerek müşterinin kullanımına arz edilir.
LNG DEPOLAMA ALANLARI
LNG depolama alanı seçilirken belli bazı alanlara en az 8 metre uzak olmasına dikkat edilmelidir. Açık veya kapalı kanallara, tahta yapılara, elektrik tesisatları ve panolarına kara yolu ve demir yollarına olan uzaklıklara dikkat edilmeli, ayrıca yüksek enerji hatlarının altında olmamalıdır.
50 m3'lük bir depo tank için 7500*7500 mm boyutlarında bir alana demir donatıları hazırlandıktan ve ankrajları yapıldıktan sonra beton dökülerek bir kaide hazırlanmalıdır. Beton kaide alan trafik yönünden rahat bir konumda seçilmelidir. LNG ikmali için gelen tankerin rahat bir şekilde manevra yapabilmesi gereklidir. Herhangi bir soruna neden olmaması içi bu alan genellikle tel kafes şeklinde bir uygulama ile muhafaza altına alınmalıdır. Buraya girecek kişilerin mutlaka minimum sayıda ve giriş yetkisi olan personel olması gerekir.
Tel çitin müsait bir yerinde servis kapısı olmalıdır. Hem tankın üzerinde hem de tel çitin üzerinde sistemin LNG depolanması için yapıldığını belirtecek yazılar yerleştirilmelidir.LNG dep tankı evaporatör Toptan Satış Şirketi tarafından temin edilecektir. Bakımı ve diğer sorumlulukları müşteriye ait olacaktır.
LNG İLK YARDIM
Metan gazı yutulursa veya nefes yolu ile içe çekilirse derhal gaz atmosferinden uzaklaşılmalı ve taze havadan derin nefes alınmalıdır.Boğucu öksürme, nefes alamama, ağızda boğazda yanma gibi durumlarda acilen doktor müdahalesi ve hemen hastaneye sevk gerekir. LNG'nin deri ile teması halinde deriyi hemen yakan aşırı bir donma meydana gelir.
LNG'nin Oluşturacağı Tehlikeler
LNG tüm kryojenik maddeler gibi bazı tehlikeli durumlara neden olabilir. Kaynama noktası -78,5 C olan karbondioksitten -270 C olan Helyuma kadar olan maddeler kryojenik madde kapsamına girerler. Metan da -162 C olan kaynama noktası ile bu ailenin bir üyesidir. Bu grupta bulunan maddelerin yaratabileceği tehlikeler 4 başlıkta toplanabilir.
LNG'nin gaz haline geçerek oluşturacağı Metan atmosfen zehirli değildir, ancak nefes almayı engelleyen bir gazdır.Böyle durumlarda ordan derhal uzaklaşmalı veya iyi havalandırılmış bir ortama gidilmelidir. Metanın solunması halinde kalp atışı hızlanır, tansiyon çok aşağılara düşer ve uzak ihtimalde olsa kalp krizi oluşabilir. Ayrıca baş ağrısı, uyku hali, zihni bozukluklar, zayıf muhakeme ve hafıza kaybı da ortaya çıkabilir. Gazın yutulması halinde kusma, mide spazmı, mide boşalması gibi durumlar ortaya çıkar. LNG'nin vücuda teması halinde deride yakıcı bir tahobat oluşabilir.
GAZ KAÇAĞINDAN OLUŞAN YÜKSEK BASINÇ
LNG kaçak yaparak sıvı halde kapalı bir alana döküldüğünde gaz haline dönüşüp hacmi 600 defa artacağından çok kısa bir süre içinde çok büyük bir basınç meydana gelebilir. Böyle bir basınç oluştuğu ortamda büyük bir patlama ve parçalanma meydana getirir. patlama sonucu çevreye hızla dağılan parçacıklar insan yaşamına son verebileceği gibi çevredeki yerleşim birimlerinde büyük tahribat yapabilir. Bunun için depo tankı alanı kanal mazgal gibi yerlerden en az 8 metre uzakta yerleştirilmelidir.
